Bhaktapur

14 juli 2004

De afgelopen dagen is het weer stukje bij beetje verbeterd. Vanochtend zit ik heerlijk in het zonnetje aan het ontbijt, het is zeven uur en de zon maakt het aangenaam warm. Op het menu staat vanochtend King Kurt met mixed fruit en een kop thee. Kurt, een dikke en korrelige variant van yoghurt, is hier overal te krijgen en wordt vaak bij het avondeten gebruikt om door de warme maaltijd heen te roeren. Ik had het al eerder in India op die manier gegeten en het is even wennen, maar wel heerlijk fris naast al die scherpe gerechten hier. Deze regio (Bhaktapur) staat bekend om zijn King Kurt; een volle zoetige yoghurt die zo vreselijk machtig is dat ik maar een half bakje opkrijg.

Het is vandaag zo warm dat ik besluit me in m'n boek te verliezen vanochtend. Dat gaat gemakkelijk genoeg en ik kan me de rest van de dag niet meer losrukken uit het verhaal. 'Good in bed' heet het boek, geschreven door ene Weiner. Het is grappig en ontroerend tegelijk en pas als het donker wordt heb ik het uit. Een beetje een verloren dag, maar ik heb ervan genoten. Ik eet vanavond niet in het guesthouse, maar bij een restaurant hier schuin tegenover waar ik gisteren aardig wat mensen zag zitten. Het blijkt een goede keuze, het eten is erg goed en de bediening aardig. Met het uitzicht op de Pagode en de mystieke geluiden vanuit de tempel op de achtergrond zit ik volop te genieten.

De muziek lokt en na het eten ga ik maar eens op onderzoek uit. Vanaf de rand van de Pagode heb ik een uitstekend uitzicht op het plein en de tempel. Het is al donker en m'n zwarte kleding zorgt ervoor dat zestig procent van de mensen me niet opmerken. Met de andere veertig procent heb ik geluk: het feit dat ik daar roerloos in kleermakerszit zit, doet mensen vermoeden dat ik aan het mediteren ben en de meesten laten mij met rust zodat ik vrijwel ongestoord het schouwspel voor de tempel in me op kan nemen. Hoewel de offers in de ochtend voornamelijk door vrouwen worden gebracht, bestaat het 'orkest' dat in de tempel voor de mystieke muziek zorgt uitsluitend uit mannen. Ook zie ik nu veel mannen in gebed bij de tempel en onderweg om een zegening te halen bij de geestelijke ter plaatse. De rituelen die hier in Nepal gebruikelijk zijn onder de hindoes, zijn weliswaar veel minder uitgebreid dan in India, maar voor een leek als ik net zo ondoorgrondelijk. Vanochtend heb ik de overbuurvrouw bespied terwijl zij haar offers bracht aan een mij onbekende god. De offers bestaan meestal uit rijst, bloemen, olie en een rode kleurstof die wordt gebruikt om tijdens de zegeningen de bekende rode stip op het voorhoofd te maken. Dit alles staat op een speciale schaal die met de linkerhand wordt vastgehouden terwijl de rechterhand de rijstkorrels en bloemen met kleine beetjes naar voren of naar boven gooit. Gooien is eigenlijk niet het goede woord om de beweging te beschrijven, het lijkt meer op een sierlijke vorm van besprenkelen. Dat gebeurd een bepaald aantal keer, zeven keer als ik het goed heb gezien, en daarna wordt de hand vlak boven het oor naar het hoofd gebracht terwijl er iets wordt gepreveld. Allerlei dieren profiteren van het voedsel wat door dit ritueel in de tempels, op de straten en daken komt te liggen. Ik neem aan dat dit een van de redenen is dat de duivenstand hier de groepen duiven op de dam in verlegenheid zou brengen. De duivenpoep die de daken en de oude houten balken en raamwerken van de historische gebouwen ontsiert en vernield is desastreus. Niemand lijkt er zich om te bekommeren en ik heb tot nu toe alleen maatregelen tegen de geluidsoverlast van deze zeer aanwezige gevleugelde vrienden gezien. De aanzienlijke entreegelden worden schijnbaar voornamelijk gebruikt voor werkverschaffing. In de monumenten en musea zitten overal mensen die ergens, voor betaald worden, al is niet altijd duidelijk waarvoor precies. Het oude Royal Palace in Kathmandu had letterlijk verscheidene mensen in dienst om de bezoekers de ingang van een zaal te wijzen en te zorgen dat men niet over de drempels van de deur zou struikelen. Dit werd bewerkstelligd door op de drempel te gaan zitten zodat de bezoekers zich met moeite erlangs wisten te persen. Om terug te gaan naar een vorige zaal moest je toestemming vragen. Zulk onordelijk gedrag was niet voorzien.

Het leuke van de tempels hier vind ik, dat de tempels echt aan de mensen toebehoren en niet alleen aan de geestelijken. Het is een ieder vrij om een beeld met kleurstoffen, olie en bloemen te besmeuren en bedekken zoveel als je wilt. Wil je in een kuiltje in het beeld olie laten branden waardoor er een intense zwarte roet op het beeld ontstaat? Je gaat vooral je gang maar. Ook kinderen mogen overal aanzitten en plukken. Niemand die ze voorschrijft wat te doen of ze vermanend toespreekt wanneer ze de zojuist zorgvuldig neergelegde bloemen wegpakken en op de grond versnipperen. Dit is een plaats waar iedereen, binnen de maatschappelijke normen natuurlijk, volledig zichzelf mag zijn. Ik kan me geen betere publieke plaats bedenken.