het begin van de Ganga

24 augustus 2005

Ik bevind me in Haridwar, een van de heiligste plaatsen in India. Dit is de plek waar de Ganges (Ganga) officieel de Himalaya verlaat. Duizenden pelgrims en toeristen komen hier elke dag om een helend bad in de Ganges te nemen. Men hoopt op genezing voor o.a. lepra, polia, misvorming, blindheid, onvruchtbaarheid, huidaandoeningen, liefdesverdriet, soa's en schoonmoeders. Zoals elke heilige plaats trekt Haridwar orthodoxe gelovigen aan die van Haridwar hun woonplaats hebben gemaakt. De rituelen die zij gebruiken tijdens gebed heb ik nergens anders gezien, ook niet in Varinassi. De offering van water aan de zon vind ik de een van de mooiste rituelen. In een speciale kruik wordt Gangeswater met twee handen hoog boven en voor het gezicht opgetilt en langzaam uitgegoten. Het is een ritueel dat ik eerder in het oude Egypte zou verwachten en het zou me niets verbazen als daar een link naar te vinden zou zijn. Een ander vreemd iets is de manier waarop hier hoofden worden geschoren. Het haar afscheren gebeurt meestal als boetedoening voor jezelf of voor een overledene, maar het kan ook deel zijn van een zuiveringsproces. Een soort persoonlijke grote schoonmaak zeg maar. Bijzonder aan het ritueel hier is dat het hoofd niet helemaal kaal wordt geschoren; er wordt een plukje haar achter op het hoofd gelaten. Ruma, hoofd van een basisschool, vertelt me dat alleen Sikhs dit doen. Ik denk dat die informatie niet juist is. Sikhs scheren en knippen hun haar namelijk nooit. Het lijkt me vreemd dat ze het hier opeens wel zouden doen. Ruma komt zelf uit Punjab en ik vermoed dat zij ook niet alle gebruiken hier begrijpt en het lastig vind me geen antwoord op mijn vragen te geven. En ik heb er nogal wat:
- Is er een speciale reden waarom in de offermandjes hier een kaars zit?
- Wat heeft men hier toch met de kleur oranje? Ik dacht dat blauw de heilige kleur was?
- Waarom drage sommige mannen een draad schuin over hun bovenlijf?
Ik kan zo nog uren doorgaan, maar ik krijg niet de kans de antwoorden op deze vragen te krijgen. Ruma's familie eist haar op.

28 augustus
Ik zit op de trapppen van de belangrijkste Ghat (wasplaats): de Haar-ki-Pairi, wat zoveel betekend als "voetstap van god". Een legende gaat dat de god Vishnu hier zijn voetafdruk in een rots heeft achtergelaten. Waar dit precies is, is mij onduidelijk.
Er is hier sowieso iets speciaals aan de hand met voeten. De vrouwen hier kleuren hun voeten niet met de gebruikelijke henna die de huid eerst bruin en daarna oranje kleurt. Hier wordt iets gebruikt wat de huid knal rood maakt en de motieven zijn niet verfijnd en uitbundig, maar bestaan uit brede strepen en grote cirkels.
Er is nog meer te zien. Ik bekijk een ritueel dat drie mensen zittend langs de waterkant ondergaan. Het ritueel wordt begeleid door een man die het 'mensen van dit ritueel te bedienen' tot zijn beroep heeft gemaakt. Op het dienblad dat hij bij zich heeft, staan kleine kruiken met water en olie en bakjes met bloemen, gepofte rijst en gekleurd poeder. De drie gelovigen houden hun hand op en krijgen water uit een van de kruiken. Het water wordt gedronken en de natte hand over het haar gestreken. Nu krijgen ze mariegolds (bloemen die verdacht veel op afrikaantjes lijken) in hun handen gestopt. De begeleider spreekt lange tijd. Ik weet niet of het een gebed of uitleg is, ik zit op gepaste afstand. Nu worden de bloemen op beide ogen en het derde oog (tussen de wenkbrouwen) gedrukt en de handen gewassen in de Ganges. Weer krijgen de drie bloemen in handen, nu met gepofte rijst en besprenkelt met stof of olie. De begeleider doet zijn zegje en drukt erna met de rood gekleurde stof een bindi (rode plek) op het derde oog van de drie. Weer worden de handen gewassen. Tot slot krijgen ze nog wat gepofte rijst om te eten en het ritueel is over.

Het loopt nu tegen het einde van de dag en de menigte maakt zich op voor de offering aan de Ganges. Overal komen mandjes van bananebladeren gevuld met bloemen, wierrook en kaarsen tevoorschijn. Hier en daar zie ik ook halve kokosnoten en kleine aardewerken bakjes met kaarsjes erin. Boven de trap worden beelden van goden op draagbaren uit de tempels gedragen. Ze doen hun dagelijkse ronde. De klokken worden geluid en bij twee tempels op de Ghat worden vuren aangestoken. Het is tijd om de offers te brengen. Meestal wordt het offer met grote zorg te water gelaten, maar hier en daar zie ik ook cocosnoten door de lucht vliegen en ondersteboven in het water belanden.
De ganges is hier breed en de stroming erg sterk. Er zijn speciale kettingen aan de trappen bevestigd waar men zich aan vast kan houden, anders zouden sommigen ongetwijfeld meegesleurd worden. Jonge jongens laten zich vrijwillig meesleuren door de stroom zodat niet alleen offers maar ook diverse mensen voorbij komen drijven. Gelukkig is het hier niet erg diep; de kans op verdrinking is klein.
De meeste offers kieperen om voor ze de eerste tien meter hebben afgelegd. Het lijkt de offeraars niet te deren. Als het offergebaar eenmaal is gedaan, is het ritueel klaar en doet moeder Ganges maar wat ze wil, zo lijkt het motto. Ik zie op een gegeven moment een man zijn vrienden bekogelen met offers die hij uit de rivier plukt. Dat lijkt me nou ook weer niet de bedoeling, maar er is niemand die zich er druk om maakt. Alles hier is shanti shanti....

Veel mensen hebben flessen en jerrycans bij zich om het gangeswater in mee te nemen. De Lonely Planet shrijft dat het water van de Ganges op dit punt nog schoon is, maar dat kan volgens mij alleen relatief bedoelt zijn. Want ook hier komen alle riolen in het heilige water uit. Afval wordt van de straten het water in geveegd en stroomopwaarts worden crematies gedaan. Dit is dus het water wat de gelovigen hier uit de hand drinken. Liever zij dan ik!